اهداف درس ریاضی

نمونه طرح درس ریاضی

سیستم دپارتمانی

با توجه به رویکرد شورایی در مدرسه و از طرف دیگر لزوم همکاری و همراهی همه جانبه ی ارکان مدرسه در شکل گیری رویکرد مدرسه به فرآیند یاددهی-یادگیری، تشکیل جلسات تخصصی امری ضروری است. در این جلسات دپارتمانی که به صورت تخصصی در هر درس و با حضور معلمان پایه و فرد متخصص آن درس تشکیل می شود، مفاهیم کتاب درسی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و با توجه به شرایط رشدی دانش آموزان و ویژگی های هر درس، شیوه های تدریس، فعالیت دانش آموز و روش ارزشیابی مستمر و پایانی و کاربرگ های مورد نیاز تدوین می گردد.

 

اهداف درس ریاضی

وضعیتی است که دانش آموز با درگیر کردن ذهن خود برای درک الگوها و روابط میان آن ها، با استفاده از آگاهی های قبلی و پردازش اطلاعات، دست به ساخت دانش جدید می­زند. این فعّالیت­ها در قالب بازی، کار پروژه­ای، انجام عملیات و دست سازه شامل مراحلی مانند درک کردن، کشف کردن، حلّ مسئله، استدلال کردن، بررسی کردن، حدس و آزمایش، توضیح راه حل، مرتّب کردن، قضاوت در مورد یک راه حل و مقایسه­ی راه حل­های مختلف صورت می گیرد.

ایجاد زمینه برای فکر کردن و پرورش توانایی­های ذهنی دانش آموزان، ایجاد زمینه برای تقویت نظم فکری و ارتقای توانایی آنان در مدل سازی، یادگیری مفاهیم پایه­ی ریاضی و ایجاد توانایی در محاسبات مورد نیاز در زندگی روزمره، از اهداف آموزش ریاضی در دوره ی ابتدایی می باشند. برخی از مفاهیمی که دانش آموزان در دوره ی ابتدایی فرا می گیرند عبارت است از:

• عدد: از درک عدد، حس عددی (تجسم بزرگی عدد)، شمارش معنادار و نام و نماد عدد در پایه­ی اول شروع می­شود و در پایه­های بعدی به ترتیب ساختار ارزش مکانی به سمت اعداد بزرگ تر تعمیم داده می شود تا در پایان پایه­ی پنجم به عدد میلیارد می رسد. همچنین در پایه­ی چهارم تعمیم جدول به سمت اعداد کوچک یعنی اعداد کوچکتر از واحد آغاز و نماد اعشار معرفی می شود. از پایه­ی دوم به بعد دانش آموزان با مفهوم جدیدی از عدد به شکل کسر آشنا می شوند و این مفهوم تا درک واحد کسر و اعداد مخلوط گسترش می یابد. از پایه­ی چهارم به بعد درک ارتباط میان انواع مختلف اعداد اتفاق می افتد.
• نسبت و تناسب: در پایه­ی پنجم در ادامه­ی مفهوم کسر، یادگیرندگان با درک رابطه­ی میان دو کمیت، با استفاده از نماد کسر با مفهوم نسبت و تناسب رو به رو می شوند. از این مفهوم در پایه­ی پنجم و ششم به صورت گسترده در محاسبه­ی درصد، سود، ضرر، تخفیف و … استفاده می کنند.
• الگو: دانش آموزان در پایه­ی اول با مفهوم الگو آشنا شده و توانایی شناسایی شکل­های الگودار (شامل الگوهای عددی و هندسی) را کسب می­کنند. سپس می­توانند الگو را تعمیم داده، واحد تکرار را کشف نمایند و ویژگی­های آن را توصیف کنند. در پایه­ی دوم تا ششم همین مفهوم در قالب الگوهای پیچیده تر گسترش می یابد و در پایه­ی چهارم دانش آموزان به توانایی پیش بینی ادامه­ی الگوها می رسند.
• هندسه: در پایه­ی اول، دانش آموزان با اشکال هندسی و نام­ آن ها آشنا می شوند. از پایه­ی دوم تا چهارم اجزا و ویژگی­های این اشکال را درک می کنند و از پایه­ی چهارم به بعد توانایی مقایسه کردن این اشکال را پیدا می کنند. همچنین در پایه­ی سوم به تدریج اشکال سه بعدی معرفی می شوند و دانش آموزان قادر به کسب مهارت تجسم فضایی می گردند.
• اندازه گیری: در پایه­ی اول دانش آموزان با مفهوم اندازه گیری و اهمیت واحد اندازه گیری آشنا می شوند. از پایه­ی دوم به بعد واحدهای اندازه گیری طول، زمان، سطح، زاویه، حجم و ابزارهای اندازه گیری هر کدام معرفی می گردند و دانش آموزان، مهارت استفاده از این ابزار را تمرین می کنند.
• آمار و احتمال: دانش آموزان با مفهوم سرشماری در پایه­ی اول آشنا شده و از ابزار چوب خط برای ثبت داده­ها استفاده می کنند و از پایه­­ی دوم جمع آوری، ثبت و نمایش داده­ها بر روی نمودارهای مختلف را فرا می گیرند. در پایه­ های پنجم و ششم شاخص­های میانگین و میانه را برای توصیف نمودار درک کرده و از پایه­ی دوم تا پنجم پدیده های تصادفی را تجربه می­نمایند.
• محاسبات: در پایه­ی اول، مفهوم جمع و تفریق را درک نموده و همچنین در طول پایه­ی اول و دوم الگوریتم­های جمع و تفریق اعداد تا سه رقم را فرا می گیرند. در پایه­ی سوم دو مفهوم ضرب و تقسیم را درک کرده و الگوریتم های ضرب و تقسیم اعداد چند رقمی را یاد می­گیرند. از پایه­ی چهارم به بعد عملگرهای محاسباتی را به انواع مختلف اعداد تعمیم می دهند.

 

نمونه طرح درس ریاضی

طرح درس اعداد اعشاری

پایه: پنجم

درس: ریاضی

عنوان درس: اعداد اعشاری

مفهوم: اعداد اعشاری و بسط آن تا مرتبه ی هزارم در جدول ارزش مکانی

فعّالیت ورودی: با نمایش تصویر یک بطری شیر به دانش آموزان، از آنان خواسته خواهد شد تا درباره ی چگونگی خواندن اعداد اعشاری نوشته شده روی بطری و مفهوم آن با یک دیگر گفت و شنود کنند. سپس به بسته های خوراکی که برای تغذیه همراه خود آورده اند نگاه کرده و اعداد اعشاری (با مرتبه ی دهم) نوشته شده بر روی آن ها را بخوانند و درباره ی ارتباط اعداد اعشاری با عددهای کسری و مخلوط بیندیشند.

فعّالیت اصلی: در این فعّالیت برای آشنایی دانش آموزان با مرتبه های صدم و هزارم و چگونگی خواندن این اعداد، روی کف کلاس جدول ارزش مکانی با مرتبه ی دهم را رسم کردیم. سپس از دانش آموزان خواسته شد تا بر روی کارت هایی که در اختیار دارند، یک عدد یک رقمی بنویسند و آن را در کنار جدول ارزش مکانی روی زمین قرار دهند. بعد دانش آموزان را گروه بندی کرده و از آن ها خواستیم تا به نوبت به کنار جدول ارزش مکانی آمده و با انتخاب یک کارت عدد در یکی از ستون های جدول ارزش مکانی بایستند. با قرارگیری اعضای گروه در هر یک از ستون ها، سایر دانش آموزان عدد ساخته شده را خواندند و آن را به حروف و رقم و به صورت گسترده در دفتر خود نوشتند.

در ادامه از دانش آموزان پرسیده شد که اگر بخواهیم عددی بسازیم که تعداد ارقام اعشاری آن دو رقم باشد، به کدام سمت جدول باید ستونی اضافه کنیم؟ پس از گفت و شنود کلاسی و نتیجه گیری نهایی، ستونی در کنار ستون دهم رسم کرده و نام آن را معرفی کردیم و از گروه ها خواستیم تا به نوبت همانند قبل به کنار جدول آمده و عددی بسازند.

همین روش را برای معرفی مرتبه ی هزارم نیز به کار خواهیم برد.

فعّالیت تکمیلی: دانش آموزان بار دیگر به بسته بندی خوراکی های خود نگاه کرده و اعداد اعشاری را که تا سه رقم اعشار داشتند، در کلاس خواندند.